افراد بر اساس اعتمادی که گاهی منشأ مشخصی ندارد، اقدام به امضای اسنادی می‌کنند که از محتویات آن اطلاعی ندارند. زمان عمده وقوع چنین امری، تنظیم مبایعه‌نامه سفید امضا و اعطای آن به واسطه فروش و پر کردن آن توسط شخص واسطه است.
بر پایه عرف قضایی، اعطای سفیدامضا به معنای سپردن پر کردن محتویات آن سند به شخص مقابل است که در خصوص چک بیشتر وجود دارد. گاهی اشخاص از سند امضا که به امانت در دستشان است، سوءاستفاده می‌کنند و مرتکب جرم سوءاستفاده از سفید امضا می‌شوند.
حال شاید پرسش‌هایی برای شما مطرح شود، از این قبیل که: مجازات جرم سوءاستفاده از سفید امضا چیست؟ جرم سفید امضا چگونه تحقق می‌یابد؟ آیا سوءاستفاده از سفید امضا تنها در اسناد رسمی ممکن است؟ جرم سوءاستفاده از سفید امضا چگونه اثبات می‌شود؟ و مواردی از این دست.
سند سفید امضا یا سفید مهر، ورقه‌ای است که به‌صورت امضا یا مهر شده، در اختیار شخصی قرار داده شده است تا مندرجاتی معین در آن درج شود یا به امانت نگه دارد. حال چنانچه هر موضوع دیگری جز موضوع مورد توافق در آن درج شود، شخص مرتکب جرم سوءاستفاده از سفید امضا و در مواردی خیانت در امانت می‌شود.
به عنوان مثال، ممکن است شما با شخصی توافق کنید تا چنانچه ملک شما را به فروش برساند، مبلغ مشخصی بگیرد. حال شما که راهی سفر خارج از کشور هستید، مبایعه‌نامه‌ای سفید امضا تنظیم می‌کنید و در اختیار او قرار می‌دهید که ملک را به قیمت تعیین‌شده به مشتری بفروشد. پس از بازگشت از سفر متوجه می‌شوید که او با استفاده از آن مبایعه‌نامه ملک را به خود منتقل کرده است. این شخص در این مورد مرتکب جرم سوءاستفاده از سفید امضا و خیانت در امانت نیز شده است. در ماده ۶۷۳ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ آمده است «هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوءاستفاده کند، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.»
همچنین بر اساس ماده ۶۷۴ این قانون «هر گاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل: سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آن‌ها را به ضرر مالکان یا متصرفان آن‌ها استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کند، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»
بنابراین مشخص می‌شود که شخص باید ورقه یا سندی پر نشده را در اختیار شخص دیگری قرار دارد و او آن سند یا ورقه را بر خلاف توافق معهود پر کند. مهم نیست سند به چه نحوی به دست شخص رسیده باشد، حتی او می‌تواند سند را در خیابان پیدا کرده و مورد استفاده قرار دهد؛ بنابراین رکن مادی اصلی، پر کردن سند و ورقه برخلاف توافق با صاحب امضا یا مهر است.
برای شکایت از جرم سوءاستفاده از سفید امضا باید به دادسرای محل وقوع جرم یا دفتر خدمات قضایی در هر نقطه از ایران مراجعه کرد.
نحوه اثبات سوءاستفاده از سفید امضا
برای اثبات وقوع جرم سوءاستفاده از سفید امضا باید ادله کافی داشته باشید. علاوه بر این، بررسی شواهد و مستندات پرونده توسط وکیل می‌تواند باعث پیشرفت پرونده شود.
یکی دیگر از مواردی که در مورد شکایت از جرم سوءاستفاده از سفید امضا وجود دارد، صدور قرار ارجاع امر به کارشناسی جهت بررسی زمان امضا و تقدم و تأخر ورود مندرجات ورقه در آن است. هرچند کارشناسی از مهمترین ادله مثبت ادعای شماست، در مواردی که بین امضا یا مهر ورقه و ورود مندرجات در آن فاصله کمی باشد و در فاصله کم تشخیص تقدم و تأخر غیرممکن است، توجه به سایر ادله بسیار حیاتی به نظر می‌رسد.
شرکت در جرم سوءاستفاده از سفید امضا
در صورتی که بیش از یک نفر در ارتکاب جرم مذکور شرکت داشته باشد و این جرم مستند به رفتار همه شرکت کنندگان باشد، شرکت در جرم سفید امضا مطرح می‌شود و در این صورت مجازات هر یک از شرکای جرم، مجازات فاعل مستقل آن جرم یعنی برای هر شریک یک تا سه سال حبس خواهد بود.