امروزه ارتکاب جرم صرفاً از طریق فضای واقعی و به صورت حضوری و فیزیکی نخواهد بود. بسیاری از جرایم سنتی نظیر کلاهبرداری، سرقت، تخریب، تحصیل مال ازطریق نامشروع و غیره می‌تواند از طریق فضای مجازی و بستر اینترنت تحقق یابد. در کشور ما نیز به دلیل استفاده شهروندان از اینترنت و عضویت در شبکههای اجتماعی جرایم مختلف از طریق فضای سایبری تحقق می‌یابد. در مواردی اشخاص بعضاً حتی از نحوه کلاهبرداری مطلع نمیشوند.
بر اساس آموزههای حقوق جزای اختصاصی، کلاهبرداری یکی از جرایم علیه اموال و مالکیت است و شخص کلاه بردار با به کارگیری وسایل ساختگی و انجام مانورهای متقلبانه موجبات اغفال و فریب قربانی جرم را فراهم می‌کند و از این طریق مال متعلق به وی را میبرد.
برای مثال شخص «الف» با ارائه کارت شناسایی جعلی و مانورهای متقلبانه برخلاف واقع خود را سفیر یک کشور اروپایی معرفی می‌کند و سپس با وعده صدور گذرنامه یک کشور اروپایی مبالغ هنگفتی را از شخص «ب» دریافت کرده و متواری میشود. به طور قطع عمل شخص «الف» از مصادیق کلاهبرداری خواهد بود.
نکته مهمی که باید بدانید این است که صرف گفتن دروغ ساده از مصادیق کلاهبرداری محسوب نمیشود.
به این معنا که اگر شخص «الف» از ساده لوحی شخص «ب» استفاده کند و بدون استفاده از وسایل ساختگی و مانورهای متقلبانه مبالغی را دریافت کرده و متواری شود، عمل وی کلاهبرداری نخواهد بود. البته این امکان وجود دارد که این رفتار با مصادیق مجرمانه دیگر منطبق باشد.
در نظام حقوقی ایران بر اساس مقررات لایحه تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام و قانون جرایم رایانه‌ای، کلاهبرداری می‌تواند به صورت ساده، مشدد و کلاهبرداری رایانه‌ای باشد.
در کلاهبرداری ساده، شخص کلاه بردار بدون نطق در جمع یا تبلیغات از طریق رسانههای گروهی و بدون آن که برخلاف واقع خود را کارمند نهادهای دولت معرفی کند، اقدام به کلاهبرداری می‌کند.
بر اساس لایحه تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، مجازات کلاهبرداری ساده در مقایسه با کلاهبرداری مشدد کمتر خواهد بود.
در کلاهبرداری مشدد، کلاه بردار با بهکارگیری یکی از طرق نطق در جمع یا تبلیغات از طریق رسانههای گروهی یا معرفی خود برخلاف واقع به عنوان کارمند دولت مرتکب بزه کلاهبرداری میشود. کلاهبرداری مشدد در مقایسه با کلاهبرداری ساده دارای مجازات سنگینتری است.
در کلاهبرداری رایانه‌ای، شخص از طریق بستر اینترنت و با به کارگیری ابزار رایانه اقدام به کلاهبرداری می‌کند.
این قسم از کلاهبرداری به موجب قانون جرایم رایانه‌ای جرم و قابل مجازات خواهد بود. امروزه بسیاری از جرایم از طریق بستر اینترنت و فضای مجازی قابل ارتکاب است. جرایمی نظیر سرقت، کلاهبرداری، تخریب، جعل، تحصیل مال نامشروع و … که روزگاری صرفاً به صورت حضوری و فیزیکی قابل تحقق بود، امروزه از طریق فضای سایبری قابل انجام است. از این جهت قانونگذار ما اقدام به تصویب قانونی تحت عنوان جرایم رایانه ای کرده است که بر اساس قانون مزبور کلاهبرداری رایانه‌ای یکی از جرایم قابل ارتکاب از طریق فضای سایبری است.