اگر فردی به شخصی دیگر خسارت وارد کند طبق قانون باید آن را جبران کند.
در حقوق ایران، معنای عام مسئولیت مدنی، التزام (عهدهدار کردن) شخص به جبران خسارت و ضرر وارده به دیگری است. در این حالت اعم از اینکه منشأ ضرر، جرم یا خسارات ناشی از ضرر غیرعمدی یا عدم اجرای قرارداد با قانون باشد، مسئولیت وجود دارد.
مسئولیت مدنی به انواع مختلفی از جمله مسئولیت مدنی ناشی از جرم، مسئولیت خارج از قرارداد و مسئولیت ناشی از قراداد تقسیم میشود که هر کدام معانی خود را دارند.برای تعریف مسئولیت مدنی ناشی از جرم باید گفت هرگاه کسی ضمن ارتکاب جرم، به شخص دیگری خسارت وارد کند، ضمن محکومیت کیفری، باید زیان فرد را هم جبران کند.
اما برای تشریح مسئولیت خارج از قرارداد میتوان گفت اگر فردی، تعهدات قانونی و عمومی را نادیده بگیرد و در نهایت به شخص دیگری زیان وارد کند، متخلف است و باید به این نکته توجه کرد که این معنی برای مسئولیت مدنی در مفهوم خاص، استفاده میشود.
برای تعریف مسئولیت ناشی از قراداد باید بدانیم این مسئولیت بر اثر تخلف از مفاد قرارداد، برعهده اشخاص قرار میگیرد. برای مثال هرگاه میان شخص زیاندیده و عامل زیان قراردادی وجود داشته باشد و خسارتی بر اثر نقص قرارداد، به وجود آید، این مسئولیت شکل میگیرد.
مسئولیت قراردادی را نباید با اصطلاح ضمان عقدی که در قانون مدنی آمده و مقصود از آن عقد ضمان است، یکی دانست.
در قرارداد اگر کسی تعهد ناشی از آن را انجام ندهد، طرف مقابل حق دارد از او مطالبه خسارت کند؛ این موضوع که در اصطلاح مسئولیت قراردادی نامیده میشود به عنوان خسارت حاصل از اجرایی نشدن تعهدات مواد ۲۲۶ تا ۲۳۰ قانون مدنی مطرح شده است.
معنای عام مسئولیت این است که هر شخص به بدن، سلامتی، احساسات و عواطف، اموال و هر حقوق دیگری اعم از اجرایی نشدن قرارداد یا نقص قواعد عام و هنجارهای عرفی، لطمه وارد کند، باید خساراتی را که وارد کرده است، جبران کند و زیاندیده حق دارد از عامل زیان، این خسارات را بگیرد.